หวย

จากงานชุมนุมดอกไม้ สู่หวย ก ข
“วันนี้รวย” คำฮิตติดหู ที่เรามักจะได้ยินกันเป็นประจำทุกๆ 2 ครั้งต่อเดือน ซึ่งแน่นอนหลายคนรู้ว่ามันหมายถึง “วันหวยออก”
แล้วรู้มั้ยว่า “หวย” มีที่มาจากไหน และทำไมต้องมีหวย?
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ให้ความหมายว่า “หวย” เป็นการพนันอย่างหนึ่ง มีที่มาจากการพนันของชาวจีน ที่เรียกว่า “ฮวยเหว” หรือ “ฮวยหวย”
คำว่า ฮวย แปลว่า ดอกไม้ ส่วนคำว่า เหว/หวย แปลว่า รวม พบกัน หรือชุมนุม
หวยจีน ซึ่งเป็นต้นแบบของหวยไทยที่เรารู้จักกันอย่างในวันนี้นั้น เป็นการนำการเล่นหวยของชาวจีนสมัยราชวงศ์ชิง ซึ่งเรียกว่า “อะฮวยหวย” (押花會)
คำว่า อะ 押 ในภาษาจีนกลางหมายถึง การเขียนโพยเป็นสัญญา ส่วนฮวยหวย 花會 แปลตามคำก็คือ งานชุมนุมดอกไม้ หวยที่เล่นในงานชุมนุมดอกไม้นั้นเกิดในรัชสมัยพระเจ้ากวางสู (光绪 พ.ศ. 2414-2451 )
เหตุที่เรียกว่า ฮวยเหว หรือ ฮวยหวย หรือ อะฮวยหวย ก็เพราะว่าแต่เดิมวิธีเล่นพนันหวยนั้นจะใช้การเขียนตัวหวยตามชื่อต่างๆ ของดอกไม้โดยทำเป็น แผ่นป้ายเล็ก ๆ จำนวน 34 ป้าย เรียกว่า สามสิบสีชื่อของไม้ดอกในงานชุมนุม 三十四名花会 ซาจับสี่เมี้ยฮวยหวย
ต่อมาภายหลังจึงเปลี่ยนเป็นชื่อของตัวละครในพงศาวดารหรือผู้มีชื่อเสียงในสมัยโบราณ เช่น สามหวย ง่วยโป๊ เจียมกวย หะตั๋ง เม่งจู เป็นต้น
สำหรับวิธีการเล่นหวยที่ว่าในสมัยนั้น เจ้ามือจะเลือกป้ายชื่อ 1 อัน นำไปใส่ลงในกระบอกไม้ ก่อนจะปิดปากกระบอกไม้นั้น แล้วนำไปแขวนไว้กับหลังคาโรงหวย โดยจะเปิดให้ผู้คนเข้าร่วมแทง(พนัน) ซึ่งจะเลือกจากชื่อในแต่ละแผ่นป้ายนั้นๆ เมื่อเจ้ามือเปิดแผ่นป้ายเฉลย และหากผู้แทง(พนัน)เลือกตรงกับป้ายชื่อที่เจ้ามือเลือกก็คือเป็นผู้ชนะแทงพนันหวยนี้ได้ถูก ก็จะได้รับเงินรางวัลโดยเจ้ามือจะจ่ายจำนวน 30 ต่อหนึ่ง
หวยจากจีนที่เข้าสู่สังคมไทย ในระยะแรกจะเล่นกันอยู่ในกลุ่มชาวจีน หวยจึงรู้กันในวงแคบเฉพาะชุมชนที่อยู่ใกล้ชิดกับ “นายบ่อนหวย” เท่านั้น
ต่อเมื่อในรัชสมัยรัชกาลที่ 3 พระองค์ทรงได้เล็งเห็นถึงโอกาสสำหรับการสร้างรายได้เข้าท้องพระคลังหลวง รวมถึงต้องการกระตุ้นให้ชาวบ้านออกมาจับจ่ายใช้สอย พระองค์จึงโปรดให้จีนหง หรือชื่อตามบรรดาศักดิ์ก็คือ พระศรีไชยบาล ออกหวยขึ้นเป็นครั้งแรกในปี พ.ศ. 2378
จากหวยจีนดังข้างต้น ที่มีการเล่นกันแต่ในกลุ่มชาวจีน โดยใช้อักษรจีน ก็ถูกปรับเปลี่ยนเป็นใช้อักษรไทยกำกับไว้นำชื่อจีน เพื่อให้ชาวไทยเข้าใจ เช่น ก สามหวย ข ง่วยโป๊ ฃ เจียมขวย ค เม่งจู โดยจะเรียงลำดับตามตัวอักษรไทยทั้ง 44 ตัว แต่ตัดทิ้งจำนวน 8 ตัวอักษร คือ ฎ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ศ ษ และเพิ่มจำนวนป้ายขึ้นอีกสองป้าย เป็น 36 ป้าย
หวยที่ว่านี้เรียกว่า “หวย ก ข” โดยโรงหวยเป็นของรัฐที่มีเอกชน เป็นผู้ได้รับสัมปทานดำเนินการ ทั้งนี้นายอากรหวย ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น “ขุนบาล” หรือ “ขุนบาน” โดยรายได้จากอากรหวยมีเป็นจำนวนมาก และได้กลายเป็นรายได้ที่สำคัญของรัฐ
เอาล่ะอ่านถึงตรงนี้ เราก็คงได้ทราบเกี่ยวกับที่มาของหวยไทย หรือหวย ก ข กันไปเป็นที่เรียบร้อยแล้ว คราวหน้าเราจะมาว่ากันต่อในเรื่องใด อย่าลืมติดตามอ่านกันด้วยนะ